DENEYİM DAHİL BİR TURİZM ŞEKLİNİ GELİŞTİRMELİYİZ Hava ve karayolu ile gelen turist bir yeri gezip görmeden konaklıyor, yiyor, içiyor,  çekip gidiyor. Fakat bizim gibi,  kitlesel ve diğer turizm çeşitliliğine önem veren, bizden az veya daha fazla turist ağırlayan,  rakip  ülkeler  de ise durum farklı.  Onlarda da otel var, bizde de otel var. Otel turizm de bir araçtır, turistin bütün zamanını geçireceği bir yer  değildir, bunun için de gelen turist duvarlar arasına sıkıştırılmamalı, kaldığı yerin dışına çıkmalı. Bir başka ülke de bu oluyorsa bizde de olmalı. Gezip görmeli. Tanışmalı. Yaşamalı. Deney kazanmalı. Yaşamına renk katmalı, heyecan katmalı. Dikkatinizi çekeyim, Didim’e gelen turistlerin sadece % 5’i tarihi ve arkeolojik yerlerimizi görürler.  5000 yıllık bir geçmişi olan bir Didim’e gelen her turist  istisnasız bütün tarihi ve kültürel yerlerimizi görmesi gerekir. Bu aynı zamanda gelen turistin tarih ile olan duygusal bağını geliştirir ve tarihe karşı merakını uyandırır, bilgisini geliştirir.   Var mı Didim haricinde Didim de ki muhteşemi ile ayakta duran bir başka Apollon Tapınağı, var mı Millet antik kenti, Thalesin doğduğu şehir    bir başka yerde, her şeyden evvel,  var mı bir başka yerde “Millet Okulu”, dünyanın ilk felsefe okulu, ilk düşünce okulu, var mı bir başka yerde bizde ki gibi  Cumartesi Halk pazarı, meyvelerin, sebzelerin renkliliğini ve canlılığını sunan böyle zengin bir  Pazar? Söke ovasına hakim, Söke dağı eteğine kurulmuş, doğal surları ile bir antik kent olan Prienne başka bir ülkede var mı?    Diğerlerini de yazmıyorum. Bu kadar önemli ve değerli olan yerlere gelenlerde niçin ilgi uyandıramadığımızı kendimize gerçekten sormalıyız ve adım atmalıyız.   Yağ var, un var, şeker var, fakat bir türlü helva yapamıyoruz, yani hedefe yürüyemiyoruz. Turizm  teknolojisi o kadar ilerlemiş ki, zaman zaman düşünüyorum, herhalde yapay zeka, sosyal medya “turizm sektörü” için icaat edilmiş, turizm sektörünün “gelişmesi, büyümesi” içindir, sanki turistlerin gittiği ülkelerde kolaylıkları yaşaması içindir. Bilen bilir, 20 - 25 sene öncesine kadar turistler ellerinde rehber kitaplar, okuyarak bilgileniyorlardı, rehber kitaplar yönlendiriyordu onları,  bilgiyi  bu kitaplar üzerinden takip ediyorlardı. Şimdi öyle mi, akıllı cep telefonları neredeyse bütün bilgileri barındırıyor,  bir akıllı cep telefonu dünyanın en büyük kütüphanesinden daha fazla   bilgi içeriyor. Turist akıllı cep telefonlarından topladığı bilgiler ile de tatilini şekillendiriyor, zenginleştiriyor.  Bu kadar geniş imkanı olan Turist zamanın büyük kısmını otelden geçirmez, geçirmekte istemez,  tekrar kendimizden  örnek vereyim, ister yurt içi, isterse yurt dışı olsun, bir yere gittiğimizde ilk etapta oranın özelliklerini araştırırız, hatta daha önceden programımızı yaparız, öyle gideriz, o bölgenin gastronomisine önem veririz, pazarına önem veririz,  yeni bir şeyler yakalamak isteriz,  yani turizmin bütün nimetlerinden faydalanmak isteriz, para, pulla fazla itibar etmeyiz, cömertiz, itiraz edenlere de sebebini söyleriz “ kaç sefer bu dünya ya geliriz, gelmişken faydalanalım” deriz.  Biz böyle düşünürken, bize gelen bir yabancı turist niçin başka şekilde düşünsün. O da ila ki en azından bizim kadar bilime, öğrenmeye yatkındır,  meraklıdır. Tam burada bizim devreğe girmemiz gerekiyor. Yol gösterici olmalıyız. Toplum olarak yol gösterici olmalıyız.  Onları otelin dışına çekmeliyiz. Turistin yerel halk ile iletişimini öne çıkarmalıyız.   Turistin gittiği yerde yereli önemsemesini ve kendisini bir yerli gibi hissetmesini teşvik etmeliyiz. Turistin tembelleşmesini değil, aktiv olmasını teşvik etmeliyiz. Turist  bir gözlemci değil, gerçek bir katılımcı olmalı.   Deneyim dahil bir turizm şeklini geliştirmeliyiz.